YouTube Cuma günü yaptığı açıklamada, Myanmar ordusu tarafından yönetilen beş televizyon kanalını platformundan çıkardığını söyledi; bu, Amerikan internet devlerinin geçen ay bir darbede iktidarı ele geçirmesinden bu yana ordunun çevrimiçi ayak izini geri almak için yaptıkları bir dizi hareketin en sonuncusu.
Aynı zamanda Google’ın da sahibi olan Alphabet’in bir birimi olan şirket, yaptığı açıklamada, ordunun hangi kuralları ihlal ettiğini belirtmemekle birlikte, kanalları ve videoları topluluk yönergelerine göre kaldırdığını söyledi. Engellenen kanallar arasında, her ikisi de haber, spor, askeri propaganda ve savaş marşları yayınlayan hükümet tarafından işletilen Myanmar Radyo ve Televizyonu ile orduya ait Myawaddy Media yer alıyor.
Görevden alınma, ordunun 1 Şubat’ta Myanmar’ın kırılgan demokratik hükümetini devirmesinden bu yana en kanlı protesto haftasının sonunda geldi. Güvenlik güçleri, darbe karşıtı protestoları bastırmak için giderek daha acımasız yöntemler kullandığından, Çarşamba günü 30’dan fazla kişi öldürüldü. Cuma günü Mandalay kentinde düzenlenen protesto sırasında 20 yaşındaki en az bir kişi boynundan vurularak öldürüldü.
Myanmar’ın darbe sonrası siyaseti de dijital olarak ortaya çıktı. Protestocular, gösterileri planlamak, generallerin iktidarı ele geçirmesini kınayan memleri yaymak ve polis ve askeri şiddet videolarını paylaşmak için sosyal medya sitelerini kullandılar.
Ordu, telekom veri merkezlerine saldırdı ve sosyal medya sitelerini engelledi. Zaman zaman internet erişimini tamamen kesti. Çevrimiçi olabildiklerinde, ülkedeki pek çok kişi engelleri aşmak ve Facebook gibi sitelerde oturum açmak için özel bir yazılıma yöneldi.
Darbeden bu yana geçen haftalarda internet şirketleri yavaş yavaş orduya yönelik kontrolleri artırdı. Geçen hafta Facebook, bir ülkenin politikasına bugüne kadarki en doğrudan müdahalelerinden birinde, sitesindeki tüm askeri sayfaları engelleyeceğini ve orduya ait işletmelerin reklamlarını keseceğini söyledi.
YouTube’un yayından kaldırılması, Facebook’un geniş çaplı yasağına rağmen durdu. Bir YouTube sözcüsü, Alphabet’in orduya karşı, Facebook’un yaptığı gibi işletmelerinin reklamlara erişimini kesmek gibi başka bir önlem alıp almayacağına ilişkin sorulara yanıt vermedi. YouTube’un hareketi daha önce Reuters tarafından bildirilmişti.
Darbe ve ardından gelen protestolar, Amerikan internet şirketlerini, evlerinden uzakta demokrasi ve insan hakları mücadelelerinde siyasi hakemler olarak rahatsız edici olsa da giderek daha tanıdık bir konuma soktu. Filipinler’den Hindistan’a ve Amerika Birleşik Devletleri’ne dünyanın dört bir yanındaki milliyetçi liderler, dezenformasyonu yaymak ve şiddeti kışkırtmak için Facebook ve diğer platformları kullandılar.
Myanmar, internetin en tehlikeli aşırılıklarından bazılarının üstesinden gelmek için zaten bir test vakası haline gelmişti. Örneğin Facebook, ordunun platformu ordu tarafından yürütülen etnik temizlik kampanyasının kurbanları olan Myanmar’daki Rohingya azınlığına yönelik nefreti yaymak için nasıl kullandığı konusunda yoğun eleştirilerle karşı karşıya kaldı.
Myanmar, küresel internete ancak ülkeyi yıllarca kontrol eden generallerin yaklaşık on yıl önce kontrollerini hafifletmesinden sonra katıldı. O zamandan beri, Myanmar’daki insanlar yoğun bir coşkuyla çevrimiçi hayata başladılar. YouTube ve Facebook gibi siteler, geç çevrimiçi olan bir ülke için kasaba meydanları haline geldi.
Ordu, darbeden bu yana internet bloklarına yaklaşımında beceriksiz olsa da, çevrimiçi dezenformasyon konusunda yılların tecrübesine sahip. Örneğin Rohingyalara zulüm işlerken, çoğu Müslüman olan etnik grubu Myanmar’da yasadışı bir şekilde yaşayan yabancılar olarak aşağılayan sistematik bir Facebook kampanyasının arkasındaki başlıca ajanlar ordu mensuplarıydı.
2018’de, o zamanlar melez bir sivil-askeri hükümet 4 doları yönlendirdi. Myanmar’daki teknoloji uzmanlarına göre, bir acil durum fonundan askeri komuta altındaki bir sosyal medya izleme ekibi için kullanılacak 5 milyon.
O zamandan beri internet şirketleri ordunun taktikleri konusunda uyanık olduklarını göstermeye çalıştılar. Alphabet, geçen yıl Myanmar’daki ulusal seçimlerden önceki kampanya sırasında, eski askeri cunta tarafından kurulan partiyi destekleyen operasyonları etkilemekle bağlantılı olduğunu söylediği iki YouTube kanalını kapattı. Seçimlerden sonra şirket, orduya bağlı 34 YouTube kanalını daha kapattı. Son birkaç ayda, diğer ihlallerin yanı sıra nefret söylemi, taciz ve şiddet içeren içerikle ilgili politikaları ihlal ettiği için bu tür 20 kanalı ve 160 videoyu daha kesti.
Engellere rağmen, Myanmar’daki aktivistler, teknoloji şirketlerinin dezenformasyon ve şiddet içeren içeriği aşağı çekmekte hala yavaş olduğundan şikayet ediyor. YouTube tarafından kapatılan birkaç televizyon kanalının resmi sayfaları Facebook tarafından zaten engellenmişti. Facebook’un askeri sayfalara yönelik daha geniş bir şekilde yasaklanmasından bu yana, kaldırılan sayfaların yerini almak üzere bir dizi yedek sayfa ortaya çıkmış gibi görünüyor.